Autyzm to zaburzenie neurorozwojowe. Jego pierwsze oznaki mogą pojawić się już w pierwszych dwóch latach życia dziecka. Wczesne rozpoznanie objawów autyzmu jest istotne, bo odpowiednie wsparcie i interwencja mogą znacząco wpłynąć na rozwój dziecka. Jakie objawy powinny wzbudzić czujność rodziców i opiekunów?
Objawy autyzmu w zakresie umiejętności społecznych i komunikacyjnych
Kluczowym obszarem do obserwacji jest rozwój interakcji społecznych i komunikacji. Dzieci rozwijające się typowo reagują na swoje imię, nawiązują kontakt wzrokowy i używają gestów do komunikacji. W przypadku dzieci z autyzmem mogą występować następujące trudności:
- Brak kontaktu wzrokowego – dziecko może nie patrzeć na rodzica, gdy czegoś chce, np. zamiast spojrzeć na przekąskę i potem na rodzica, wyciąga po nią rękę bez próby nawiązania kontaktu wzrokowego.
- Rzadkie wskazywanie przedmiotów – może nie wskazywać na psa czy ulubioną zabawkę, aby upewnić się, że dorosły też to widzi.
- Brak reakcji na imię – nawet po wielokrotnym wołaniu dziecko może nie odwracać głowy lub nie reagować.
- Ograniczone użycie gestów – dziecko może nie machać na pożegnanie, nie klaskać spontanicznie czy nie kiwać głową na „tak” lub „nie”.
- Brak odwzajemnia uśmiechu – jeśli rodzic się uśmiecha, dziecko rzadko odpowiada tym samym.
- Brak naśladowania działań dorosłych – np. nie próbuje czesać włosów, gdy widzi, że robi to mama.
- Ograniczone gaworzenie lub jego brak – zamiast próbować naśladować dźwięki przypominające rozmowę, może milczeć.
- Trudności ze zrozumieniem prostych poleceń – np. nie reaguje na prośby typu „Daj mi klocek” lub „Pokaż mi misia”.
Objawy autyzmu w zakresie zachowania
Dzieci z autyzmem często prezentują charakterystyczne wzorce zachowań, które mogą obejmować:
- Powtarzalne zachowania i intensywne zainteresowania: Mogą mieć intensywne lub specjalne zainteresowania określonymi przedmiotami lub zabawkami – na przykład mogą bawić się głównie samochodzikami lub lalkami. Mogą zachowywać się w powtarzalny sposób – na przykład wielokrotnie obracać koła zabawki lub wózka, lub wielokrotnie ubierać i rozbierać lalkę. Mogą wchodzić w interakcje z zabawkami i przedmiotami w nieoczekiwany sposób – na przykład mogą lubić układać przedmioty w linii lub tworzyć z nich stosy. Mogą być bardzo zainteresowane określonymi czynnościami i denerwować się, jeśli nie mogą ich wykonywać – na przykład mogą wielokrotnie oglądać ten sam program telewizyjny.
- Rutyny: Mogą preferować rutyny i łatwo się denerwować w przypadku zmian. Na przykład mogą potrzebować zawsze podążać tą samą trasą do przedszkola lub domu dziadków.
- Powtarzalne ruchy: Mogą powtarzać ruchy ciała lub poruszać się w nieoczekiwany sposób. Na przykład mogą wyginać plecy, machać rękami, trzymać ramiona sztywno lub chodzić na palcach.
- Nadwrażliwość sensoryczna: Mogą być wrażliwe na otoczenie – na przykład mogą być bardziej zaniepokojone głośnymi dźwiękami lub jasnym światłem niż inne dzieci. Mogą lubić, gdy ich otoczenie pozostaje takie samo – na przykład mogą jeść tylko pokarmy o określonych teksturach lub kolorach, lub mogą chcieć nosić te same ubrania każdego dnia. Mogą czerpać przyjemność z poszukiwania wrażeń – na przykład mogą pocierać przedmioty o usta lub twarz, lub wąchać przedmioty.
Co zrobić, jeśli zauważysz niepokojące objawy?
Każde dziecko rozwija się w swoim tempie, ale jeśli zauważasz u swojego malucha powyższe sygnały i utrzymują się one przez dłuższy czas, warto skonsultować się ze specjalistą. Wczesna diagnoza i odpowiednia terapia mogą znacznie poprawić jakość życia dziecka i pomóc mu rozwijać umiejętności społeczne oraz komunikacyjne.
Jeśli masz wątpliwości, porozmawiaj z pediatrą, psychologiem dziecięcym lub psychiatrą. Wczesna interwencja może zmienić przyszłość Twojego dziecka.
Źródło: https://raisingchildren.net.au/autism/learning-about-autism/assessment-diagnosis/early-signs-of-asd